Verhalen die we nooit mogen vergeten

In kleine busjes rijden we vanuit Kampala, de hoofdstad van Oeganda, richting het noorden, naar het platteland. De drukte van de stad maakt langzaam plaats voor een wijds, uitgestrekt gebied. Hoewel je het niet kan zien, weet ik dat dit gebied zijn eigen verhaal heeft. Een verschrikkelijk verhaal.

In 1987 stichtte Joseph Kony de LRA, Lord’s Resistance Army, ook wel bekend als het Verzetsleger van de Heer. Met deze groepering begon Kony een gewapende opstand tegen de toenmalige president van Oeganda. De werkwijze van Kony was gruwelijk. Dorpen werden aangevallen en platgebrand, inwoners werden vermoord en kinderen vanaf zes jaar oud werden meegenomen. Veel van de jongens werden getraind om te vechten, veel van de meisjes werden gebruikt als seksslavin.

Het maakt me misselijk. En toch ken ik maar een fractie van het echte verhaal. De komende dagen zullen we verblijven in het gebied waar een groot deel van deze gruweldaden heeft plaatsgevonden. We zullen met eigen ogen zien welke zichtbare gevolgen er nog steeds zijn. We zullen verhalen horen van mannen en vrouwen die als klein kind ontvoerd zijn en alle gruwelijkheden hebben overleefd.

Ik wil één ervaring met jullie delen, het verhaal van Jacob. Als we zondagochtend in de kerk zijn, worden we geconfronteerd met het verhaal van Jacob. Hij is een bezoeker van de kerk en wil zijn verhaal met ons delen. Als je Jacob ziet, weet je meteen dat hij een verhaal heeft. Zijn gezicht is compleet verminkt. Als klein jongetje is hij ontvoerd door de LRA. Weggevoerd van zijn ouders en zijn gezin. Mishandeld en getraind om onderdeel te worden van het verzetsleger. Een klein jongetje dat zou moeten spelen met vriendjes krijgt nu een geweer in zijn handen gedrukt en moet helpen om kinderen, die zijn vriendjes hadden kunnen zijn, te ontvoeren.

Je ziet de pijn in het gezicht van Jacob als hij zijn verhaal vertelt. Niet de fysieke pijn van de onherstelde breuken, maar de pijn aan de herinneringen. De herinneringen aan de onmenselijke gruwelijkheden die hij heeft moeten doorstaan. Ik zal zijn verhaal nooit vergeten.

Inmiddels ben ik alweer ruim zeven maanden terug in Nederland. Ik denk niet meer iedere dag aan het verhaal van Jacob. Is dat confronterend? Ja. Is het raar? Nee, ik denk het niet. Maar hoewel ik niet meer iedere dag aan het verhaal van Jacob denk als ik wakker word, dwing ik mezelf om constant weer aan zijn verhaal te denken en me erdoor te laten raken. Want uiteindelijk zijn het wel verhalen als deze die mij nog elke dag drijven om de wereld een betere plek te maken. Als drijfveer in mijn werk. Als aanmoediging om elke dag weer de juiste keuzes te maken. Het klinkt misschien gek, maar de confrontatie met een verschrikkelijk verhaal is vaak de aanleiding om zelf andere, betere keuzes te maken.

We staan aan het begin van een nieuw seizoen. De vakantie zit erop en de drukte van het dagelijks leven gaat weer beginnen. Het is zo makkelijk om je weer mee te laten sleuren in de waan van de dag. Ik wil je daarom uitdagen: welk verschrikkelijk verhaal mag jou bijblijven? En ik wil nog een stap verder gaan: door welk verhaal laat jij je echt raken? Als we hier zouden stoppen, zijn deze verschrikkelijke verhalen alsnog voor niets. Daarom de laatste vraag: welke andere keuzes ga jij dit seizoen maken, omdat je ervoor gekozen hebt om je te laten raken? Pas als we dat doen, kunnen we zeggen dat de verhalen als die van Jacob niet voor niks zijn verteld.

Christiaan de Jong